ผู้คนส่วนใหญ่มักจะรู้แล้วว่าศิลปวัฒนธรรมของภาคเหนือมีวัฒนธรรมร่วมหรือคล้ายคลึงมาจากอาณาจักรล้านนาในอดีต อาหารพื้นเมืองของภาคเหนือก็ได้รับวัฒนธรรมร่วมอยู่ด้วย โดยอาหารพื้นเมืองภาคเหนือจะมีปัจจัยที่ทำให้อาหารพื้นเมืองแตกต่างจากภาคอื่นเลยนั้นคือสภาพภูมิประเทศ
และภูมิอากาศ เนื่องจากที่ตั้งของภาคเหนือตามลักษณะทางภูมิศาสตร์ก็จะเป็นเทือกเขาและภูเขาสูงเป็นส่วนใหญ่และเป็นป่าทึบ อาหารพื้นเมือง
ของภาคเหนือจะมีวัตถุดิบในการประกอบอาหารโดยมีผักเป็นส่วนประกอบหลัก
ลักษณะเด่นของอาหารพื้นเมืองภาคเหนือ โดยเอกลักษณ์ของอาหารเหนือก็คือ อาหารภาคเหนือจะไม่นิยมใส่น้ำตาล แต่อาหารนั้นจะได้จากส่วนผสม
ที่นำมาทำอาหารก็คือ ผัก โดยนำผักพื้นบ้านที่มีประโยชน์มาเป็นส่วนประกอบ ยกตัวอย่างเช่น ผักแค บอน หยวกกล้วย ผักหวาน เป็นต้น
และอาหารของภาคเหนือก็จะมีความผสมผสานวัฒนธรรมการกินจากหลากหลายกลุ่มชน
คนภาคเหนือจะนิยมรับประทานข้าวเหนียวเป็นหลัก และจะรับประทานร่วมกับน้ำพริก ใส้อั่วและแคบหมู แต่อย่างที่กล่าวไปนั้นภาคเหนือมีสภาพอากาศที่ค่อนข้างหนาวเย็น ดังนั้นพอรับประทานเข้าไปแล้วก็จะมีการช่วยให้ร่างกายได้รับความอบอุ่น โดยน้ำพริกจะมีหลากหลายชนิดยกตัวอย่าง เช่น
น้ำพริกอ่อง , น้ำพริกหนุ่ม และจะยกตัวอย่างอาหารพื้นเมืองของภาคเหนือที่มีความโดดเด่นทั้ง 5 เมนูมานำเสนอเพื่อให้ทราบกันมีดังนี้
1. ข้าวซอย
ข้าวซอยจะมีลักษณะเป็นแกงกะทิชนิดหนึ่งที่มีความคล้ายกับแกงเขียวหวาน แต่จะมาในรูปแบบของก๋วยเตี๋ยว จุดเด่นของข้าวซอยที่เห็นได้ชัดคือ
จะใช้เนื้อไก่และเนื้อวัวเป็นวัตถุดิบหลัก แล้วนำมาเสิร์ฟพร้อมกับผักดอง ซึ่งเป็นอาหารที่เป็นจุดดึงดูดของผู้คนที่สนใจจะรับประทานอาหารภาคเหนือ
และเป็นหน้าเป็นตาของคนภาคเหนือ
2. ขนมจีนน้ำเงี้ยว
ขนมจีนน้ำเงี้ยวเป็นขนมจีนที่กินคู่กับน้ำยาที่เรียกว่า “น้ำเงี้ยว” เป็นแกงของชาวล้านนาที่นิยมนำมารับประทานกันและบางสูตรก็จะนำเส้นก๋วยเตี๋ยว
มาทำด้วย โดยส่วนประกอบของน้ำเงี้ยวโดยหลักๆก็จะเป็น กระดูกหมู พริกแกง มะเขือเทศ เลือดหมู โดยจะปรุงสไตล์แบบพื้นบ้านและมีกลิ่นอาย
ความเป็นอาหารท้องถิ่นแท้ๆอีกด้วย
3. นํ้าพริกหนุ่ม
น้ำพริกหนุ่มเป็นอาหารพื้นเมืองภาคเหนือที่มีส่วนประกอบที่ทำมาจากพริก หอมแดง กระเทียม นำทั้งหมดไปคั่วในกระทะหรือย่างไฟจนสุกหอม
แล้วนำมาตำเป็นน้ำพริก โดยจะกินคู่กับผักต้มและข้าวเหนียวนึ่ง แต่ถ้าอยากเพิ่มความอร่อยขึ้นไปอีกแนะนำให้ใส่ แคบหมู และไก่ทอด เพิ่มเข้าไป
จะทำให้รสชาติของน้ำพริกหนุ่มนั้นอร่อยยิ่งขึ้น
4. ข้าวแต๋น
ข้าวแต๋นเป็นอาหารพื้นเมืองประเภทอาหารว่างหรือเป็นขนมขบเคี้ยวรูปทรงกลม ที่คนไทยทุกคนรู้จักและเคยกินสักครั้งอย่างแน่นอน และหาซื้อได้ง่ายตามร้านขายของชำทั่วไป ข้าวแต๋นนั้นทำมาจากข้าวเหนียวที่ได้ผสมกับน้ำตาล เกลือ งา และน้ำแตงโม แล้วนำมาทอดให้กรอบฟูและราดน้ำอ้อยบน
หน้าขนมที่เห็นแล้วชวนน่ารับประทานมากขึ้น
5. ข้าวกั๊นจิ้น
ข้าวกั๊นจิ้น เป็นอาหารที่นำข้าวสวย เนื้อหมูสับ เลือดหมู แล้วนำมาโรยน้ำมันกระเทียมเจียว นำมาห่อด้วยใบตองแล้วนำไปนึ่งให้สุก
ในสมัยก่อนข้าวกั๊นจิ้นจะใช้เนื้อวัวเป็นส่วนประกอบ โดยสมัยนี้ได้นำเนื้อหมูนำมาประกอบแทน เนื่องจากปัจจุบันผู้คนไม่นิยมรับประทานเนื้อวัวกันแล้ว นอกจากนี้ร้านอาหารเหนือก็จะนำน้ำเลือดหมูและเนื้อหมูมาคั้นกับใบตะใคร้เพื่อเพิ่มกลิ่นและรสชาติที่อร่อยมากขึ้น
ที่มาของชื่อ “ข้าวกั๊นจิ้น” จะแยกเป็นคำกริยาในภาษาล้านนาโดยคำว่า กั๊น แปลว่า นวด เพราะขั้นตอนการทำมาจากการนวดข้าวให้เข้ากับเลือด
และเป็นอาหารของชาวไทใหญ่ที่นิยมกินกันแพร่หลายในล้านนา นอกจากรสชาติที่มีความอร่อยแล้วยังสามารถที่จะพกพาเดินทางไปไหน
ได้สะดวกอีกด้วย ข้าวกั๊นจิ้นถือว่าเป็นอาหารมื้อเที่ยงยอดนิยมของชาวเหนือเป็นอย่างมาก
ข้อมูลข่าวและที่มา ภาพ/ผู้เรียบเรียง : เดชนรินทร์ ชุบขุนทด
แหล่งที่มา : งานทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม (ฝ่ายศิลปวัฒนธรรม) ฝ่ายอุทยานการศึกษา สำนักการศึกษาต่อเนื่อง
อ้างอิง :
Trueplookpunya. [ออนไลน์]. อาหารพื้นบ้านภาคเหนือ. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก
https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/82522/-blog-blo-foocui-foo-
Michelin Guide. [ออนไลน์]. 10 อาหารเหนือที่คุณห้ามพลาด. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก
https://guide.michelin.com/th/th/article/features/10-northern-thai-dishes-you-should-know
ไทยรัฐ. [ออนไลน์]. ต่างชาติเลือก “ข้าวซอย” เป็นเมนูซุปดีที่สุดอันดับ 1 ของโลก.
สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก https://www.thairath.co.th/lifestyle/food/2465997
มติชน. [ออนไลน์]. ซอกแซกชิมร้านอร่อยเชียงใหม่ แดนข้าวมันไก่ ขนมจีนป้าป้อม วัดพันแหวน โดย ปิ่นโตเถาเล็ก. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก
https://www.matichon.co.th/lifestyle/food-travel/news_801952
Kapook. [ออนไลน์]. น้ำพริกหนุ่ม สูตรน้ำพริกทำง่ายจิ้มตอนไหนก็แซ่บนัว. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก
https://cooking.kapook.com/view198940.html
Kapook. [ออนไลน์]. ข้าวแต๋นน้ำแตงโม เมนูสร้างอาชีพ ทำกินง่ายทำขายปัง. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2566 จาก https://cooking.kapook.com/view214336.html
